Het KKNN was benieuwd wat de impact is van de begin dit jaar verschenen Handreiking wooninitiatieven van de Landelijke Vereniging van Kleine Kernen (LVKK) en vroeg de opstellers ervan wat het effect van de publicatie tot nu toe is geweest. Natuurlijk is het nog te pril om verankerd te zijn in beleid of om duidelijke conclusies te trekken maar de actualiteit is nog steeds dat er een duidelijke roep van woonwensen is in verscheidene dorpen.

Wij kregen een gezamenlijke reactie van opsteller Janneke Klijn, Hielke Westra (Groninger Dorpen) en Maarten Koreman (LVKK).

Wat waren de reacties op jullie Handreiking wooninitiatieven?

In de eerste maanden van 2024 heeft de LVKK de Handreiking aangeboden aan de vaste Kamercommissie Wonen, aan het ministerie van BZK en aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Het Interprovinciaal Overleg (IPO) heeft al een werkbezoek afgelegd in Vledder (een van onze voorbeelden) om te kijken wat provincies kunnen leren van geslaagde initiatieven en hoe onze Handreiking hierbij kan helpen. We merken dat het document veel wordt gedeeld en dat de provinciale belangenverenigingen van dorpen daarbij een belangrijke rol spelen. In Groningen is het tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging Groninger Dorpen (VGD) besproken, met een praktijktoelichting door de initiatiefnemers van een wooninitiatief in Visvliet.

In vrijwel ieder dorp is wonen een belangrijk thema en in veel dorpen zijn er ideeën of initiatieven vanuit inwoners voor ombouw van bestaand vastgoed of de realisatie van nieuwe woningen. De Handreiking wordt dan ook positief ontvangen. Het schetst de verschillende ontwikkelingsfases en met name de relevante voorbeelden doen het goed. Maar met een document alleen ben je er niet. Om initiatieven te laten slagen is meer ondersteuning nodig, en die is niet in iedere provincie beschikbaar. Om die reden heeft de LVKK voor alle overheidslagen een agenda opgesteld met aandachtspunten en tips om de ontwikkeling van wooninitiatieven in (kleine) kernen meer kans van slagen te geven.

Hebben zich al nieuwe dorpen of regio’s gemeld die gebruik van de Handreiking hebben gemaakt? Of die verdere hulp nodig hebben?

Het is nog te vroeg om de opstart van een initiatief aan dit document te verbinden maar mogelijk geeft het wel steun aan al lopende initiatieven. De LVKK wil de tips o.a. onder de aandacht brengen via een webinar. Daarnaast gebruikt iedere provinciale organisatie van dorpen en kleine kernen haar eigen kanalen.

In Noord-Nederland zijn er behoorlijk wat initiatieven in ontwikkeling. In de provincie Groningen worden deze begeleid vanuit Roemte of binnen het NPG-traject “Zo willen wij wonen”. In Friesland speelt Doarpswurk Fryslân een belangrijke rol. In Drenthe kunnen initiatieven terecht bij het Impulsteam Wonen.

Zijn er voorbeelden van gemeentelijke Woonvisies waarin bewonersinitiatieven zijn opgenomen.

Wij kennen geen gemeentelijke woonvisies waarin bewonersinitiatieven een plek hebben. Het lijkt erop dat dit voor gemeenten een nog onontgonnen gebied is. Wel komt er meer politieke aandacht en ruimte voor bewonersinitiatieven.

Is er al meer bekend over de effecten van Collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) op een wat langere termijn? Haken er geen mensen voortijdig af en wordt daarmee het draagvlak of de stichting/vereniging instabiel? En zijn het vooral de ouderen die zich er hard voor maken?

In aansluiting op de Handreiking zou toegepast onderzoek naar de effecten van CPO zeer interessant zijn. Wat ons betreft ligt hier een prachtige uitdaging voor universiteiten of hogescholen. Wat we zien is dat er een lange adem nodig is om een initiatief in daadwerkelijke realisatie om te zetten. Dit is overigens niet anders bij projectontwikkeling door de professionele partijen. Op dit moment komt het regelmatig voor dat de geïnteresseerden van het eerste uur afhaken omdat het proces te lang duurt. Vooral jongeren willen en kunnen geen jaren op een woning wachten. Gelukkig komen daar vaak wel weer nieuwe geïnteresseerden voor in de plaats. Uit de voorbeelden blijkt dat de initiatiefnemers bijzonder divers zijn. We zien initiatieven voor ouderen- en jongerenhuisvesting, en initiatieven voor huisvesting voor mensen met een beperking. Het onlangs gerealiseerde Droomwonen in Opende is een mooi voorbeeld van een combinatieproject. Een gezamenlijke kenmerk van vrijwel alle initiatieven is de wens om in de eigen omgeving te blijven wonen. Omdat professionele partijen daar vaak niet in voorzien, is het nodig dat bewoners zelf de mouwen opstropen.

Als je nog iets anders wilt toevoegen voel je vrij.

Er is in ons land een grote behoefte aan de toevoeging van meer woningen. Om daarin te voorzien gaat de aandacht vaak uit naar grotere kernen en steden. Maar niet iedereen kan en wil daar wonen. Het wordt tijd om het wonen in het dorp in ere te herstellen en een eigen volwaardige plek te geven. Bewonersinitiatieven zijn daarvoor onontbeerlijk.

De Handreiking Wooninitiatieven is voor iedereen beschikbaar via de website van de LVKK!