Verhuizen er nu werkelijk meer mensen naar het platteland door corona of niet? Veel krantenkoppen in Europa de afgelopen twee jaar leken daar op te wijzen. Daarom legden we die vraag voor aan wetenschappers uit verschillende Europese landen. Op een speciaal seminar van het KKNN en de Nederlandse Vereniging van Demografen op het European Population Congres in Groningen werden de eerste bevindingen 28 juni gepresenteerd. De vraag stellen bleek helaas makkelijker dan deze beantwoorden.
Door Elly van der Klauw
Door corona lijken vooral in sommige landen bewegingen die al aan de gang waren versterkt. Dat geldt bijvoorbeeld voor Nederland, Duitsland, en Noorwegen waar hoge huizenprijzen mensen al een paar jaar de stad uitduwen. In andere landen zoals Italië, Spanje en Frankrijk is onduidelijk hoe blijvend dit is, en geldt het ook niet voor alle rurale gebieden. In Frankrijk trekken wel meer inwoners naar de kustgebieden, maar dat geldt niet voor grote delen van het platteland van Centraal en Noord-Frankrijk.
Carola de Groot, senior onderzoeker van de RABO Bank Nederland ziet dat vanaf 2015 de woonvoorkeuren in Nederland veranderen. Het percentage Nederlanders met een voorkeur voor een dorp stijgt vanaf 2015 gestaag en is in de jaren van corona doorgegroeid. Door of sinds Covid-19 denken ook meer stedelingen ( 3 op de 4 mensen) aan een rustigere omgeving, aan een huis met een tuin en aan de mogelijkheid voor een kantoorruimte aan huis, en vinden ze de afstand tot werk minder belangrijk dan voorheen. Maar dat hoeft voor deze stedelingen overigens niet altijd verhuizen naar het platteland te betekenen. Verhuizen binnen de eigen gemeente heeft vaak de voorkeur. En wanneer men weg trekt uit de Randstad heeft dat meer te maken met de lagere prijzen buiten de Randstad voor dit soort woningen, en een deel van de ‘urbanites’ verhuist naar stedelijk gebied buiten de Randstad.
In Spanje en Italië verruilden tijdens corona ook meer stadsbewoners hun huis voor een huis op het platteland. Dat was vaak een tweede huis, of nog een oude familiewoning, en de vraag is of deze verhuizing permanent zal zijn. Antonio López-Gay uit Spanje heeft het idee dat er inmiddels al weer een verandering van woonadres aan de gang is in zijn land. En ook een voorzichtige revival naar de stad. Als mensen al verhuisden was dat vooral naar suburbane gebieden en niet naar verder weg gelegen landelijke gebieden.
Met Oslo als case is ook gekeken, wie er naar de suburbane gebieden verhuisden. Over het algemeen waren de vertrekkers wat ouder dan eerdere verhuizers, en merendeels waren zij ook niet in Oslo geboren. Dat zou er op kunnen duiden dat hun vertrek misschien wat meer overwogen is geweest en wellicht op termijn blijvend. Ook is gekeken naar de beroepsachtergrond. Dat bleken vaak managers, ambtenaren, en technici (beroepsgroepen die ook op afstand konden werken) maar niet alleen. Ook hadden zij vaak geen kinderen.
(dit komt overigens overeen met gegevens die wij voor Noord-Nederland hebben, een deel van de instromers uit het westen van Nederland is 55 +, een ander deel is wel jonger en met wortels in Noord-Nederland)
Engeland wijkt wat af van de andere Europese landen door de sterke afname van buitenlandse migratie (Brexit) en de geringere bevolkingsafname op het platteland daar. ‘The countryside’ blijft bij veel bevolkingsgroepen in tijden van covid-19 en daarbuiten bij veel bevolkingsgroepen populair, behalve die tussen 17 en 20 jaar. Maar ook daar nu geen exodus uit Londen, maar wel minder verhuizingen naar Londen.
Al met al constateerde prof Leo van Wissen, verbonden aan Rijksuniversiteit Groningen en het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) dat de vraag voor het seminar een goede vraag was, maar nu eigenlijk nog niet te beantwoorden. Daarvoor zijn er nu nog te weinig data, en is waarschijnlijk de tijd na corona nog te kort. De ronkende krantenkoppen over een exodus naar het platteland lijken echter overdreven, wel zien de demografen in de verschillende Europese landen wel kleine veranderingen in verhuisbewegingen. Wordt vervolgd.